“… „Nepouzdani pripovedač“ je za početak - sasvim nepouzdan. Njegovo pripovedanje je sasvim priklješteno jakom emotivnom povezanošću sa temom, pa mu je percepcija stoga potencijalno iskrivljena, politički stavovi su ometajući i često pogrešni…Ipak, ni teorijski, ni empirijski, nije dokazano da „nepouzdani pripovedač“ zapravo ne saopštava i istinu…” Mrđan Bajić
Mrđan Bajić
Nepouzdani pripovedač
Miroslav Karić, Aleksandra Mirčić i Žaklina Ratković
MUZEJ SAVREMENE UMETNOSTI BEOGRAD
Bogat i kompleksan stvaralački opus Mrđana Bajića, jednog od vodećih umetnika na savremenoj umetničkoj sceni u Srbiji, predstavljen je u okviru retrospektivne izložbe koja je bila postavljena na svih pet nivoa Muzeja savremene umetnosti kao i u Parku skulptura. Izložba je bila koncipirana kroz hronološke i tematske celine koje prate sve faze razvoja Bajićevog skulptorskog rada i građenja jedne specifične autorske poetike, pristupa i izraza u mediju skulpture. Stručna i šira javnost je imala priliku da se uputi u procese autorove kontinuirane refleksije o sopstvenim postignućima unutar izabranog medija umetničkog delovanja kao i promišljanja manifestovanja i pozicije skulpture u širim javnim, društveno-kulturološkim i ideološkim kontekstima. Postavkom su bili obuhvaćeni Bajićevi, sad već, amblematski radovi i projekti koji su poslednje četiri decenije obeležili umetnička dešavanja kod nas, u regionu i internacionalno, uključujući i novu interpretaciju projekta Yugomuzej kao i produkciju 12 novih radova koji su namenski rađeni za ovu izložbu. Kustosi izloložbe su Miroslav Karić, Zaklina Ratković i Aleksandra Mirčić. U okviru izložbe sagledavanju autorskog rada doprinose i segmenti posvećeni saradnji sa umetnikom Ričardom Dikonom i scenaristkinjom Biljanom Srbljanović kao i umetnikov dugogodišnji profesorski angažman na Fakultetu likovnih umetnosti i edukaciji generacija mladih umetnika. Tokom četvoromesečnog trajanja izložbe 21.000 posetilaca upoznavala se sa Bajićevim stvaralaštvom i kroz dinamičan i raznolik prateći program u okviru kojeg je realizovano devet javnih tematskih događaja (razgovori i predavanja), preko sto dvadeset stručnih i dva umetnikova javna vođenja kroz izložbu, Dečiji klub sa radionicama kao i promocija kataloga izložbe. U toku izložbe izašao je i dvojezičan katalog izložbe koji broji 279 strana sa stručnim tekstovima Lidije Merenik, Antonelo Tolvea, Žakline ratković i Miroslava Karića. Po završetku izložbe „Nepouzdani pripovedač” Muzej savremene umetnosti je postao bogatiji za još jedno delo u Parku skulptura rad „Brandeburška kapija” i jedno u Zbirci skulpture, poklon umetnika „Kiseonik“ iz 1990.
Pored toga što je kroz izložbu predsavljen celokupan umetnički put Mrđana Bajića, izložba je samom umetniku omogućila da izradi skulpture monumentalnih dimenzija kako ih Lidija Merenik u tekstu zove Gigantoskulptotekture, što je dodatni doprinos umetničkom opusu. O različitim aspektima umetnikovog rada i saradnji sa Mrđanom Bajićem na otvaranju izložbe govorio je britanski umetnik Ričard Dikon dok su ih kasnije u pratećim i govornim programima u svojim izlaganjima razmatrali i istoričari umetnosti i kustosi od domaćih Jerko Denegri, Biljana Tomić, Lidija Merenik, Ana Ereš, Simona Čupić i Jasmina Čubrilo, do gostiju iz inostranstva Leonide Kovač, Antonela Tolvea, Olivijea Kaplana; zatim istoričari Dubravka Stojanović i Milivoje Bešlin, filozofi i teoretičari Branka Arsić i Dejvid Vils, pozorišna rediteljka Ana Miljanić i umetnica Ana Adamović. Akademski pristup izložbi razbio je nastup umetnica Katarina Anđelić (u izvođenju glumice Vesne Trivalić), junakinja serije „Otvorena vrata“ iz devedesetih godina, čiji je fiktivni umetnički opus za potrebe projekta osmislio, upravo, Mrđan Bajić a scenario napisala Biljana Srbljanović. Kroz naveden prateči progran sa predavanjima dat je specifičan i širok društveno-kulturni okvir umetnikovog rada i angažmana. Sva predavanja su snimljena i dostupna su piblici i stručnoj javnosti i nakon održavanja. Katalog izložbe, koji daleko prevazilazi prateću publikaciju, sa stručnim tekstovima Lidije Merenik, Antonela Tolveja, Žakline Ratković i Miroslava Karića, sadrži obimnu biografiju i bibliografiju umetnika i fotografije same postavke izložbe, čime je sačuvan kompletan koncept i sadržaj izložbe za budućnost. Izložba je poslužila i za poseban angažman i praksu studenata istorije umetnosti koji su imali zadatak da osmisle i realizuju aplikaciju putem koje može da se prati pedagoški sad Mrđana Bajića kao profesora na Fakultetu likovnih umetnosti i to kroz praćenje strudenata i njihovoh kasnijih angažnama u polju umetnosti. Deo studenata učestvovao je u pripremi i realizaciji pratećih programa i vođenja kroz izložbu.
Šta je to što Vas je inspirisalo da razvijete projekat?
U projekat retrospektive Mrđana Bajića sam se uključio nakon što je on već bio inicijalnoj fazi razvoja tj odlučeno je da će biti na svih 5 nivoa Muzeja, dati su neki obrisi koncepcije itd. Poziv da budem deo kustoskog tima za mene je bio izazov da učestvujem u predstavljanju bogatog i kompleksnog višedecenijskog opusa jednog od vodećih umetnika na savremenoj umetničkoj sceni. To je značilo, pre svega, ozbiljan istraživački rad i detaljno upoznavanje sa svim segmentima Bajićevog stvaralaštva, svakodnevnu komunikaciju sa umetnikom, dalju razradu koncepcije i postavke izložbe. Naravno, istorizacija i kontekstualizacija Bajićeve umetničke prakse je podrazumevala njeno sagledavanje u umetničkim kretanjima od osamdesetih godina prošlog veka do danas kako kod nas tako i u širim evropskim i svetskim okvirima. Retrospektiva Bajićevog rada je bila prilika da se skulptorski medij, kao umetnikov dominantni vizuelni izraz, dodatno istraži naročito kroz njegovo nasleđe i savremene prakse u domenu skulpture u proširenom polju. To je bio još jedan i posebno inspirativan momenat u razvijanju projekta.
Koji je deo projektnih aktivnosti Vam je bio najzanimljiviji?
Istraživanje je, svakako, aktivnost koja je uvek zanimljiva i uzbudljiva naročito ako se bavite opusom umetnika čija su višedecenijska praksa i produkcija slojeviti i imaju potencijala da budu na različite načine tematski i problemski obrađeni. Konkretno kod Mrđana za mene je naročito bilo značajno istraživanje perioda osamdesetih i rad sa delima koja sam do tada imao prilike samo da vidim na reprodukcijama u katalozima i knjigama. Istraživanje je pružilo dragocene uvide u genezu Bajićevog rada, njegove specifičnosti u kontekstu lokalnih umetničkih prilika kao i paralele koje su se mogle prepoznati sa internacionalnom umetničkim dešavanjima. Takođe, rad na postavci, koja je bila dosta zahtevna jer je pored 5 nivoa Muzeja uključivala i Park skulptura, donela je vrsan produkcioni zahvat i izazov. U kontekstu izložbe posebno intenzivan je bio deo rada sa publikom, mislim, pre svega, na stručna vođenja kao i koncipiranje pratećeih govornih programa i događaja koji su stručnu i širu, zainteresovanu, javnost trebali da podrobnije upute u različite aspekte Mrđanovog opusa.
Kako Vam se čini konkurencija ove godine sa ICOM Srbija Nagradu?
Čini mi se da je konkurencija od skoro 30 projekata dosta jaka i pokazuje živu i dinamičnu projektnu i programsku aktivnost naših muzeja.
Intervju: Jovana Jovanović
Izložba je bila postavljena na svih 5 nivoa Muzeja savremene umetnosti i u u parku skulptura. Za samu izložbu Mrđan bajić je izradio 12 novih skulptura. Na donjem linku možete prošetati kroz oistavku izložbe.
Katalog izložbe, koji daleko prevazilazi prateću publikaciju, sa stručnim tekstovima Lidije Merenik, Antonela Tolveja, Žakline Ratković i Miroslava Karića, sadrži obimnu biografiju i bibliografiju umetnika i fotografije same postavke izložbe, čime je sačuvan kompletan koncept i sadržaj izložbe za budućnost. Kompletan katalog motražite na linku.
Predavanja i razgovori - O različitim aspektima umetnikovog rada i saradnji sa Mrđanom Bajićem na otvaranju izložbe govorio je britanski umetnik Ričard Dikon dok su ih kasnije u pratećim i govornim programima u svojim izlaganjima razmatrali i istoričari umetnosti i kustosi Jerko Denegri, Biljana Tomić, Lidija Merenik, Ana Ereš, Antonelo Tolve, Olivije Kaplan, Simona Čupić i Jasmina Čubrilo, istoričari Dubravka Stojanović i Milivoje Bešlin, filozofi i teoretičari Branka Arsić i Dejvid Vils, pozorišna rediteljka Ana Miljanić i umetnica Ana Adamović. U prilogu pronađite opise svih predavanja i linkove na snimke.
https://www.youtube.com/watch?v=UY2THwV-NIM&t=3s&ab_channel=MuzejsavremeneumetnostiBeograd
https://www.youtube.com/watch?v=XdfGHyTyvto&t=119s&ab_channel=MuzejsavremeneumetnostiBeograd
https://www.youtube.com/watch?v=BGgLwhrb5YQ&ab_channel=MuzejsavremeneumetnostiBeograd
https://www.youtube.com/watch?v=ZjPrGo6YiOY&t=14s&ab_channel=MuzejsavremeneumetnostiBeograd
https://www.youtube.com/watch?v=NY_99921ly0&ab_channel=MuzejsavremeneumetnostiBeograd
https://www.youtube.com/watch?v=kw_4xV_L5Gc&ab_channel=MilanKralj
Vođenja kroz izložbu - U okviru manifestacije Dani evropske baštine Muzej savremene umetnosti Beograd organizovao je javno kustosko vođenje kroz izložbu Nepouzdani pripovedač Mrđana Bajića u sredu 5. oktobra od 18 časova. Kroz izložbu vode Miroslav Karić, Aleksandra Mirčić i Žaklina Ratković, kustosi izložbe. Mrđan Bajić je kroz izložbu vodio 2 puta: 4. i 20. januara 2023. godine. Vođenja su trajala 2 sata i bila su izuzetno posećena. Održano je preko 100 vođenja grupa različitih kategotija. Najbrojnije su bile osnovne i srednje škole 65 vođenja. U prilogu možete pogledati fotografije sa vođenja.
Ostali programi: razgovor sa Mrđanom Bajićem i potpisivanje plakata, promocija kataloga izložbe i poseta umetnice Katarine Anđelić (serija "Otvorena vrata"). Detaljnije opise događaja pronađite u prilogu.
U okviru Dečijeg kluba na izložbi održano je 10 radionica pod nazivom „Budi i ti nepouzdani pripovedač“ u toku decembra meseca 2022. godine. Održano je dva tipa radionica prilagođenih deci uzradta 7-10 godina i 11-14 godina. Ukupan broj dece koja su učestvovala na radionicama: 123 dece. Radionice za malađu grupu vodila je likovni pedagog Jelica Radovanović sa studentima iz klase Mrđana Bajića. Radionice za stariji uzrast vodili su studenti Fakulteta likovnih umetnosti u Beogradu na predmetu Metodičke prakse u saradnji sa kustosom izložbe. Na samom kraju izložbe 23. januara 2023. održana je izložba radova I prezentacoja radionica Dečijeg kluba. Sa decom se tom prilikom družio Mrđan Bajić i potpisivao im je simbolične Diplome za pouzdano gledanje i nepouzdano pripovedanje. Fotografije sa radionica pronađite u prilogu.
Rad sa studentina - U okviru izložbe u saradnji sa Seminarom za studije moderne umetnosti Odeljenja za istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu organizovan je i rad studentma Dunja Brkić, Ljubica Vujović, Danica Đorđević, Mirko Kokir i Maja Petrović koji su obavili istraživački rad pripremili aplikaciju u saradnji sa Matematičkim institutom SANU. Platforma did+act ima za cilj da dokumentuje i prezentuje pedagoško-edukativni angažman Mrđana Bajića kao profesora na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu. Aplikacija je bila prezentovana u okviru izložbe a može da se skine sa play prodavnica. U prilogu je detaljniji opis projekta. U toku ozložbe na stručnoj praksi je bio 21 student istorije umetnosti.
Za potrebe izložbe snimljen je i film koji prati Mrđana Bajića kroz sve faze nastanka novih skulptura od crteža-ideje preko pravljenja maketa, izrade u fabrikama i na kraju montiranja na licu mesta. Film je bio prikazivan u sali Miodrag B. Protić tokom trajanja izložbe. Autorski tim: Ljuba Jovićević, Aleksandar Jovanović, Nataša Pavlović, Produkcija: ArtDoc, Trajanje: 17 min.
Izložba „Nepouzdani pripovedač“ imala je izuzetnu medijsku pokrivenost kroz najavu i prikaze izložbe, pratećih događaja, intervjue sa umetnikom i kustosima kako u domaćim tako i u inostranim medijima. Izložbu su ispratila gotovo sva štampana i elekstronska izdanja dnevnih novina, nedeljnika, mesečnika, magazina uključujući Politiku, Danas, Blic, Borba, Nova, Vreme, Nin, Nedeljnik, Diplomacy and Commerce, Harper’s Bazaar, kao i televizije i radio kroz informativne i emisije iz kulture: RTS, Tanjug TV, N1, K1, TB Prva, Radio Beograd. O izložbi su objavljeni članci u prestižnim inostranim specijalizovanim časopisima za savremenu umetnost poput francuskog Art Press-a i italijanskog Art Tribune. Izložba „Nepouzdani pripovedač“ našla se na prvom mestu u izboru dnevnog lista Politika za najbolju izložbu u 2022. godini. U prilogu pronađite izbor objavljenih tekstova.
U prilogu se nalazi drugi deo press materijala. Takođe su tu i linkovi na emisije o izložbi.
https://www.youtube.com/watch?v=wKEGGV7HEZc&ab_channel=TanjugTV