VLADIMIR KRIVOŠEJEV
muzejski savetnik
NARODNI MUZEJ VALJEVO
Tokom 2022.g. realizovani su brojni poslovi iz različitih sfera kustoskog radam od opsežnih naučno-istraživačkih aktivnosti sa publikovanjem rezultata, preko osmišljavanja i završne realizacije izložbi i vođenja muzejske dokumentacije, do širokog spektra edukativnih aktivnosti. U svakoj od tih sfera načinjen je veliki iskorak koji je rezultirao sa više značajnih otkrića I inovacija. Istraživanja istorije medicije ukazala su da je pandemija španske groznice odnela živote oko 120.000 ljudi, te da je ova, do sada zapostavljena epidemija bila smrtonosnija od poznatije epidemije tifusa iz 1915. godine. Istraživanja vezane za istorijat baštinskih institucija ukazale su na do sada nepoznate ideje nastale tokom okupacije 1941-1945, vezane za donošenje zakonskih akata, razvoj trostepene nacionalne mreže muzeja i osnivanje Zavoda za čuvanje starina. Istraživanjima prošlosti nepokretnog nasleđa valjevskog kraja utvrđen je precizan datum početka rada prve hidrocentrale u Srbiji i postojanje kasnije zatrtog Ratničkog groblja. Jedna ekspoziciona aktivnosti je rasvetlila značaj pukovnika dr Milana Pecića. Utvrđeno je da bio nadupravnik svih valjevskih bolnica 1915. godine, pionir stomatologije i prvi srpski lekar koji se usavršavao na Berlinskoj VMA. Realizacija drugog projekta ukazala je na ranije nepoznatu inicijativu za rekonstrukciju centra Valjeva, kao i direktne veze između ideje podizanja spomenika Seči knezova i realizacije Spomenika borcima revolucije. Druga ekspozicione aktivnosti, uz inovativnu primenu dokumentarnog filma i informativnih reklamnih panoa na gradskoj ulici, dala je veliki društveni doprinos razvoju kulture sećanja, kako na lokalnom, tako i na nacionalnom nivou,. Sličan je i doprinos dve edukativne aktivnosti. Uz veliki značaj koji ima svaki udžbenik (Muzeologija), kao prve, druga aktivnost je vezana za mentorski rad na pripremi izložbe realizovane od strane studenata koji su prošli kroz celokupan proces njenog stvaranja, a javnost je upoznata sa zanimljivim, neočekivanim činjenicama. U okviru dokumentarističkih aktivnosti, osmišljavanje i izrada zakonom propisanih muzejskih dokumentacionih knjiga ima poseban nacionalni značaj.
Šta Vas inspiriše u Vašem radu, iz čega crpite volju i želju da se i dalje usavršavate i radite sa podjednakim žarom, obzirom da ste već stekli najviše zvanje u muzejskoj struci, da ste doktor nauka, vanredni profesor, viši naučni saradnik i da ste već jednom osvojili ICOM-ovu Nagradu, a da se Narodni muzej Valjeva u periodu dok ste Vi bili direktor preporodio i dva puta dobio nagradu Mihailo Valtrović kao i "Turistički cvet"?
Koliko god to stereotipno zvučalo, istakao bih ljubav prema poslu, svest o njegovom društvenom značaju i nespremnost da spavam na lovorikama. Uz to, svaki uspeh dodatno inspiriše i motiviše. Ali to su samo početni imperativi. Mislim da je u mom primeru od velikog značaja promena fokusa rada sa jednog na drugi aspekt muzeografije i muzeologije. Kao mlad kustos - istoričar bavio sam se zbirkama oružja i odlikovanja i širenjem saznanja o njima, proučavanjem istorije Srpske revolucije na nacionalnom nivou i lokalne istorije Valjeva, ali sam obavljao i poslove kustosa pedagoga. Potom, kao direktor, uz proces temeljne revitalizacije nasleđene devastirane institucije, težište pažnje sam usmerio ka proučavanju, primeni i razvoju veština muzejskog marketinga i menadžmenta, kao i odnosu muzeja prema posetiocima i kulturnom turizmu. Sada sam posvećen problemima muzejske dokumentacije i obrade zbirki, ali i istoriografskim istraživanjima različitih pitanja društvene istorije na nacionalnom nivou i muzejskom ekspozicijom otkrića.
Koju biste aktivnost iz Vaše prijave posebno istakli i zašto?
Izdvojio bih istraživanje pandemije španske groznice u Srbiji 1918. godine, zato što je ta problematika ceo vek bila istraživački zapostavljena i stekao se utisak da je svetska pošast u većoj meri zaobišla Srbiju. Posle jedne objavljene knjige, desetak članaka i pripremanja novog proširenog izdanja monografije i novih članaka, sa sigurnošću mogu da tvrdim da je sa 3% umrlog stanovništva na samom kraju 1918. godine, odnosno sa oko 120.000 ljudskih žrtava Srbija bila među najpogođenijim evropskim državama, a da je ta do skoro zapostavljena bolest bila pogubnija od znatno poznatije epidemije tifusa iz 1915. godine. Ova istraživanja još uvek nisu doživela svoju završnu muzeografsku ekspoziciju, ali sam posebno ponosan na rezultate postignute sa svojim studentima sa valjevskog odseka Akademije strukovnih studija Zapadna Srbija, koji su istražili problematiku upotrebe i zloupotrebe pandemije u propagandne svrhe, na svetskom i nacionalnom nivou, i rezultate istraživanja prezentovali u vidu izlobe i digitalnog kataloga.
Kako Vam se čini konkurencija ove godine za ICOM Srbija Nagradu, odnosno po Vašem mišljenju ko je kandidat čiji rad smatrate značajnim za muzejsku struku?
Svojevremeno sam bio potpredsednik ICOMa Srbije i Crne Gore, tako da sam dobro upoznat sa naporima da ova nagrada postane zaista prestižna. Svake godine konkurencija je sve brojnija, a kvalitet aktivnosti sve veći. Što se tiče ovogodišnje nagrade za najbolju instituciju, moj favorit je Muzej nauke i tehnike, u čiji rad imam stalni uvid. O nagradi za muzejskog stručnjaka godine, budući da sam u toj konkurenciji, nije zahvalno govoriti. Međutim, budući da sam celu svoju višedecenijsku karijeru proveo u jednom „provincijskom“ muzeju, i da sam svestan njihove zapostavljenosti, uprkos kvalitetu i brojnim inovacijama koje iz njih pristižu, moje simpatije su usmerene prema radu mladog kolege Aleksandra Repedžića iz Muzeja Ponišavlja u Pirotu.
Intervju: Maša Obradović
Naučnoistraživački projekat - Istorijat baštinskih institucija u Srbiji. Projekat se sukcesivno realizuje od 2020. Rezultati istraživanja obavljenih 2022.g. ukazala su na sledeće do sada nepoznate činjenice vezane za period Drugog svetskog rata: - 1942. godine doneta je Uredba o čuvanju starina – prvi kompleksniji pravni akt u Srbiji namenjen zaštiti nasleđa. - 1942/43 je osmišljeno formiranje trostepene nacionalne mreže muzeja Srbije (na naciomalnom, okružnom i lokalnom nivou). - 1942. godine je osnovan Zavod za čuvanje starina, direktna preteča današnjeg Republičkog Zavoda za zaštitu spomenika kulture. Tokom 2022. godine je članak o muzejima i objavljen u časopisu katergorije M23, dok bi članak o Zavodu trebao da bude objavljen ove godeni u časopisu M24. Takođe su napisana i prihvaćena za objavljivanje u 2023. godini i dva opštija rada o istorijatu baštinskih institucija (jedan za izdavača iz Nemačke i Britanije).
Muzej u Srbiji tokom Drugog svetskog rata PDF
Nepokretno nasleđe u Valjevu, sačuvano i nesačuvano je dugogodišnji projekat čiji je cilj da se detaljnije istraži istorijat i konteksti kako objekata koji su proglašeni za kulturno dobro i onih koji zaslužuju proglašenje, tako i zgrada koje više ne postoje. Posle radova o zgradama valjevske civilne i vojne bolnice i tri kasarne, 2022. godine je: - Dovršeno istraživanje istorijat tri valjevske elektrane od kojih dve zgrade danas postoje (jedna nije proglašena za kulturno dobro) arezultati istraživanja publikovani u časopisu Muzeja nauke i tehnike. Istraživanjima su razrešene brojne nedoumice od kojih je najznačajnija precizan datuma početka rada prve hidroelektrane u Srbiji. - U časopisu Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture je sa zakašnjenjem (broj za 2021. štampan 2022) objavljen radom o starom valjevskom groblju koje danas ne postoji u kom je ukazano na nepoznate činjenice da su se u njemu nalazile 4 izdvojene parcele ratničkog groblja iz Velikog rata.
Projekat – Španska groznica u Srbiji započeo je da se realizuje 2022. Početno istraživačko pitanje bilo je: zašto se o toj pogubnoj pandemiji, najvećoj u u istoriji čovečanstva, u Srbiji vrlo malo zna i da li interesovanja nije bilo zato što je ona u većoj meri zaobišla Srbiju? Posle temeljnih analiza knjiga umrlih iz različitih delova Srbije, tokom 2020. i 2021. godine objavljena je jedna monografija i dvanaest radova. 2022. godine objavljena su tri članka a predata još tri čije objavljivanje se očekuje tokom tekuće godine, kao i novo, znatno obimnije, dvotomno, izdanje monografije. Istraživanja su ukazala da pandemija ne samo da nije zaobišla Srbiju, već je u njoj imala posledice veće nego bilo gde u Evropi. Za par meseci tokom jeseni 1918. godine umrlo je 3% stanovništva Srbije, oko 120.000 ljudi. Time je ova, do sada zapostavljena epidemija imala veće posledice od znatno poznatije epidemije tifusa iz 1915. godine.
Posledice pandemiješpanske groznice u selima požarevačkog okruga PDF
https://www.researchgate.net/publication/366091240_SPANSKA_GROZNICA_U_KRAGUJEVCU_1918_GODINE
Autorski naučnoistraživački projekat – Epidemije u Srbiji tokom ratova 1912-1918 predstavlja nastavak istaživačkog projekta o španskoj groznici. Analiza crkvenih knjiga umrlih ukazala je da su tokom ratnih, ali i predratnih godina Srbijom, pre svega srpskim selima, harale različite epidemijske bolesti (šarlah, veliki kašalj, difterija, dizenterija, boginje…) odnoseći brojne žrtve. Cilj projekta je da se žrtve epidemijskih bolesti kvantifikuju i da se utvrdi njihov udeo u ukupnim ratnim stradanjima. Tokom 2022. godine objavljena su dva članka nastala kao rezultat ovih istraživanja (časopisi M24), a realizovana i dva izlaganja na naučnim skupovima. Pored toga predate su još dva dva članka (časopisi M23) čije objavljivanje se očekuje u narednom period, ka i monografija koju je IP Prometej uvrstilo u svoju ratnu ediciju za 2023. godinu.
Autorski istraživačko-ekspozicioni projekat Tragom jedne zaboravljene ideje u potrazi za identitetom grada razvio se sa namerom na se utvrdi precizno mesto pogubljenja valjevskih knezova Alekse Nenadovića i Ilje Birčanina, kao i razvoj ideje da se taj čin dostojno obeleži. Prva istraživanja su ukazala na ranije postojanje spomen drveta, drvenog krsta i kamenog obeliska. Sa postavljanjem obeliska rođena je ideja da se podigne velelepni spomenik pogubljenim knezovima, iz koje se izrodila namera da se podigne Spomenik znamenitim Valjevcima palim u svim borbama za oslobođenje i ujedinjenje, da bi po završetku Drugog svetkog rata umesto spomenika svim borcima bio podignut Spomenik borcima revolucije. Upotrebom materijala iz različitih arhiva, muzeja i biblioteka 2022. godine je u Narodnom muzeju Valjevo realizovana: - izložba sa - pratećimrecenziranim monografskim katalogomi - spoljašnjim promotivnim panoima na ulici, a pre toga je objavljen - člankom u naučnom časopisu (M53).
Autorski istraživačko-ekspozicioni projekat Valjevo je 1914-1915. godine bilo grad – bolnica, a njen glavni upravnik pukovnik dr Milan Pecić razotkriva životni put jedne potpuno zapostavljene ličnosti. Pecić (1865-1959) je studije medicine završio u Beču kao vojni stipendista. Za 35 godina karijere služio je u 15 različitih mesta, uključujući Tulon i Krf. Bio je prvi srpski sanitetski oficir koji se usavršavao na Vojnomedicinskoj akademije u Berlinu, jedan od pionira vojne stomatologije, ali i pasionirani turista. Smatralo se da posle smrti dr Branovačkog, početkom 1915. niko nije nasledio njegovu funkciju nadupravnika svih valjevskih bolnica, ali istraživanja su ukazala da je to bio Pecić. Dr Pecić je iza sebe ostavi rukopis Autobiografije (Arhiv SANU) i fotografije i dokumenta (Muzej Srpskog lekarskog društa). Ovaj material, uz drugu građu, bio je osnova za realizaciju projekta u Narodnom muzeju Valjevo koji se sastoji od: - recenziranog monografskog kataloga, - dokumentarnog filma - izložbe.
https://www.facebook.com/v.krivosejev/videos/789918365313884
Mentorsko - urednički pedagoški ekspozicioni projekat Propaganda u vreme pandemije španske groznice je nastao u okviru aktivnosti na vežbama sa studentima studijskog programa marketing i turizam Akademije strukovnih studija Zapadna Srbija, odsek Valjevo. Na osnovu dobijenih radnih zadata grupa studenata je u staroj štampi i na drugim mestimpronalazila različite propagandne sadržaje iz vremena pandemije španske groznice, preuzimala ih, analizirala, razvrstala po kategorijama i - pripremila izložbu, koju su student sami dizajnirali, - kao i prateće digitalne kataloge Otvaranje izložbe u prostoru Škole, pratilo je I predavanje o španskog groznici mentora – urednika. Javnosti su predstavljene zanimljive a veoma malo poznate informacije o upotrebi ili zloupotrebi straha od pandemije u reklamne svrhe. Isti program je ponovljen I u biblioteci u Lazarevcu
Nastavni projekat – užbenici. Tokom 2022. godine objavljena su dva udžbenika, - autorski Muzeologija – osnove naučne discipline i muzejskih komunikacija i - koautorski - Uvod u turizam sa osnovama ruralnog turizma. Izdavač udžbenika Muzeologija je Visoka škola (akademskih studija) za komunikacije, Beograd. Udžbenik je namenjen za predmet Muzeologija, ali predstavlja i literature za druge predmete. Izdavač udžbenika Uvod u turizam je Akademija strukovnih studija Zapadna Srbija, odsek Valjevo. Udžbenik je namenjen kao osnovni za istoimeni predmet, a kao pomoćni za predmet Turističko poslovanje.
Praktične kustoske dokumentarističke aktivnosti su realizovane u dva pravca: 1) kroz obradu zbirki militarija, znamenja i realija, kao i fonda digitalizovanih predmeta trećih lica, uključujući i fotografije dr Arijus van Tienhovena, i 2) kroz poslove administratora JIMUS aplikacije za Narodni muzej Valjevo. 1) Realizacijom obrade zbirki obrađno je oko 850 predmeta, a digitalizovanih predmeta trećih lica dodatnij oko 1.200. Sa dodatnim obradama registrovano je više od 3.900 unosa, od toga, uz brojne druge poslove, 290 tokom 2022. godine. 2) Uz druge uobičajene aktivnosti internog administrator, nadovezujući se na poslove muzejskog dokumentariste, u elektronskoj knjizi ulaza je dopunjeno više od 7.000 ulaznih jedinica, od čega oko 1.500 u 2022. godini i povezano je oko 700 ulaznih jedinica sa inventarnim jedinicama, iz svih zbirki, od čega oko 400 u 2022. Uz to aktivno je pružana savetodavna pomoć kolegama iz drugih muzeja I obučavani novi stručnjaci u matičnom muzeju.
Praktični dokumentarni projekt – Muzejske knjige Sa donošenjem Pravilnika o sadržaju I načinu vođenja dokumentacije o muzejskoj građi svim muzejima u Srbiji je nametnuta potreba za izradu muzejskih dokumentacionih knjiga ulaza, inventara i studijskih zbirki. U skladu sa odredbama Pravilnika dokumentacione knjige su tehnički osmišljene, pripremljene za štampu i posredstvom štamparije Una štampane za potrebe Narodnog muzeja Valjevo. Budući da su drugi muzeji iskazali potrebu za nabavkom ove muzejske dokumentacije, poslate su im ponude i knjige su izrđene i distribuirane u više desetina drugih ustanova, među kojima su I republički, matični muzeji: Istorijski muzej Srbije, Muzej Istorije Jugoslavije, Etnografski muzej, Prirodnjački muzej…