UMETNIČKI PREOBRAŽAJI VLAHA BUKOVCA U KONTEKSTU EVROPSKOG SLIKARSTVA

Autor:

Prof. dr Igor Borozan

​

SRPSKA AKADEMIJA NAUKA I UMETNOSTI​

 

 

Publikacija Umetnički preobražaji Vlaha Bukovca u kontesktu evropskog slikarstva je imala za cilj da se Bukovčev likovni opus revalorizuje i smesti u okvire evropske kulture i umetnosti s kraja 19. i početka 20. veka. Pored već rasvetljenih svojstava njegovog likovnog jezika (akademski realizam, divizionizam, impresionizam...), dekonstruisani su i idejni sadržaji analiziranih slika (simbolizam, orijentalizam, naučni pozitivizam...). Kontinuirani preobražaji slikara i njegovog dela doveli su do pozicioniranja umetnika u prostor između tradiconalne akademske umetnosti i novih modernih umetničkih pravaca. 

Publikacija je podeljena na četiri segmenta koja prate osnovne životne i umetničke faze Vlaha Bukovca. Prvi deo naslovljen je Doba istraživanja (1866–1877), i u njemu se prate godine Bukovčevog života u San Francisku kada otkriva svoj umetnički senzibilitet. Naredna celina Doba kreiranja je vezana za njegove formativne godine u Parizu (1877–1893), kada umetnik stiče osnovna akademska znanja na Akademiji u Parizu. Nakon toga je analiziran njegov put ka sticanju statusa salonskog slikara, potvrđenog sa obe strane La Manša. U narednom poglavlju nazvanom Doba etabliranja prati se umetnikov život u Zagrebu i Cavtatu (1893–1903). Analizira se njegov značaj kao utemeljitelja zagrebačke šarene škole i prvaka modernog hrvatskog slikarstva. Ističe se i njegov socijalni status koji je potvrđen izgradnjom kuće i ateljea u Zagrebu i sticanjem neformalne titule kneza slikara. U poslednjem segmentu koji nosi naslov Doba re-kreiranja proučava se njegov praški period (1903–1922), u kome stiče status profesora Likovne akademije u Pragu, dok na slikarskom planu usavrša svoju tehniku na ustaljenim temama (žanr scene) i motivima (ženski akt).

Značaj Vlaha Bukovca je u novije vreme potvrđen u srpskoj, regionalnoj i evropskoj stručnoj i naučnoj javnosti. Međutim, priložena publikacija je po prvi put u potpunosti kontekstualizovala njegovo slikarstvo u skladu sa važećim umetničkim, kulturnim i idejnim okvirima evropskih društava tokom poslednjih decenija 19. i prvih decenija 20. veka. Konačno, publikacija je dodatno istakla značaj Bukovca u domaćoj sredini. Njegov nekadašnji ugled u srpskoj i jugoslovenskoj sredini je usled nestanka Jugoslavije bio zamagljen. Još uvek snažno prisutan u sećanju pripadnika starije i srednje generacije, umetnikov značaj je bio gotovo nepoznat za mlađe ljubitelje umetnosti i kulture. Tako je, po prvi put u potpunosti naglašen slikarev udeo u konstituisanju srpske vladarske ikonografije. Niz antologijskih vladarskih portreta govori o Bukovčevoj gradivnoj ulozi u konstituisanju vladarske propagande dinastija Obrenović i Karađorđević, i njegovom udelu u umetanju nekolicine kanonskih vladarskih portreta u javno zajedničko pamćenje nacije. Takođe, publikovanje pisanog i vizuelnog materijala potvrđuje njegovo članstvo u Srpskom učenom društvu 1884. i Srpskoj kraljevskoj akademiji 1892. godine, te govori o važnom mestu slikara u nacionalnom panteonu umetnosti i nauke.