PORODICA NADEŽDE PETROVIĆ KROZ 19. VEK
Autori:
Dragana Božović
GALERIJA NADEŽDA PETROVIĆ
Porodica koja zalužuje da se o njoj piše.
Publikacija istražuje dokle dosežu koreni intelektualnog kapaciteta slikarke Nadežde Petrović, njenog pionirskog duha, ratobornosti, smelosti i odvažnosti, društvene angažovanosti i aktivizma, slikarskog talenta i potrebe za umetničkim inovacijama. Kako bi se sagledala porodična intelektualna baština koja je svesno i nesvesno uticala na Nadeždu Petrović i ostalu decu iz porodice, štivo prati Petroviće (porodicu sa očeve strane) i Zoriće (porodicu sa majčine strane) kroz 19. vek, odnosno, od 1814. godine, kada je rođen Nadeždin deda Maksim Jovanović (kasnije Petrović). Pred čitaocima je mala istorija o tri generacije Petrovića i Zorića, a posredno ovo je priča o jednoj srpskoj porodici 19. veka koja ide ukorak sa društvenim progresom i sa novom energijom hrli u 20. vek.
Uz predstavljanje profesionalnog angažovanja članova porodica Petrović i Zorić, publikacija daje značajan prostor privatnim životima pozicionirajući ih u kontekst društvenih zbivanja u Srbiji (na Balkanu), a upravo u ovom periodu društvene okolnosti su upečatljive, jer u Srbiji počinje prosperitet, osamostaljenje države koje prati niz ključnih istorijskih događaja, industrijalizacija, kulturni razvoj i stvaranje intelektualne elite.
Najveći deo knjige obuhvata hronologija porodica Petrović i Zorić, a završava je stručna analiza pionirskih poduhvata i dostignuća članova porodice kojih je u ovim porodicama mnogo i obuhvataju više oblasti - unapređenje zanatstva, pionirstvo u arhiviranju, nastanak profesije ratnog slikara, razvoj profanog slikarstva, afirmativan stav prema fotografiji, čak i vezu porodica sa pionirstvom u sportu.
Akcentuje se položaj i intelektualni napredak srpske žene kroz 19. vek. Ovde opisano školovanje i intelektualno osvešćivanje žene u Srbiji, koja je početak 20. veka dočekala sa samo 7% obrazovanih žena, predstavlja njihove krupne korake ka emancipaciji. Akcenat je na Nadeždi, njenoj majci i sestrama, ali i ženama iz njihovog okruženja koje su se ostvarile kao aktivne društvene radnice, humanitarci, književnice i slikarke poput Katarine Milovuk, Milice Miletić (Tomić), Poleksije Todorović, Kosare Cvetković, Delfe Musić (Ivanić), Ane Lozanić (Marinković), Mage Magazinović, Danice Marković i Marije Lukić (Jelesić).
Nadeždi Petrović je posvećeno posebno mesto. Opisano je njeno detinjstvo, školovanje i napredovanje u oblasti slikarstva završno sa 1900. godinom, kada slikarka pravi onaj prvi, mada najteži, korak u moderno doba - smelo izlaže ekspresionistička likovna dela.
Značaj publikacije je u tome što podstiče bolji odnos prema nacionalnoj i lokalnoj (zavičajnoj) istoriji; ističe porodično nasleđe kao osnovu za intelektualni razvoj novih generacija; prezentuje činjenice o profesionalnom i ličnom životu i napretku članova porodice Nadežde Petrović kroz tri generacije; prezentuje niz dosad neobjavljivanih arhivskih dokumenata i drugi vizuelni materijal koji će dopuniti i korigovati dosadašnja saznanja.
Recenzent: Prof. dr Dragan Bulatović, istoričar umetnosti
„Međutim, ostaje neskriveno da ova uporedna kulturna hronologija predočava više, katkad znatno, od golih podataka koji podupiru tezu o trasiranom stasavanju srpske elite. Najpre su tu činjenice iz života pojedinih aktera ove knjige koje ne mogu da se udenu u model institucionalnih istorija (državna potpora u školovanju, državna služba, društveno organizovanje za rad nacionalnih interesa ...) već spadaju u privatne, katkad i intimne istorije.
(...) Ali, ova hronoligija je izvedena s velikom osetljivošću istraživača za celovitost umetničkih pojava i procesa koju ni jedna faktografija ne može da zatrpa.“
Recenzent: dr Miloš Timotijević, istoričar
„Rukopis govori o privatnom i javnom životu porodica Petrović i Zorić, njihovim prijateljstvima, intelektualnim uzorima, emotivnim vezama, umetničkom ukusu, profesionalnoj karijeri, seobama, odnosu prema državi, učešćima u ratovima, izgradnji nacionalnog identiteta, rađanjima i umiranjima. (...) Nekadašnji pasivan odnos prema javnom životu, posebno kod žena, zamenilo je otvoreno delovanje i potvrda sopstvene ličnosti, što se u punom obimu može pratiti na porodičnom kulturnom obrascu koji je oblikovao i Nadeždu Petrović.
(...) smatram da publikacija predstavlja veliki kulturni doprinos u otkrivanju i prezentovanju civilizacijskog nasleđa Srbije.“
Maksimalno 1000 karaktera
Tri generacije Petrovića i Zorića:
Kroz ovo štivo prvi put je pažnja usmerena ka detaljima iz života porodice Zorić iz koje potiče Nadeždina majka, a čiji pripadnici, zahvaljujući svojim delanjem u društvu, zaslužuju naše interesovanje.
Knjiga predstavlja do sada najsadržajnija porodična stabla tri generacije Zorića i Petrovića. U porodičnom stablu Dimitrija i Mileve Petrović prvi put se javnosti predstavljaju generalije svo trinaestoro njihove dece.
Dokument - potvrda priče:
Sadržaj knjige ilustrovan je fotografijama, reprodukcijama, ali i arhivskim dokumentima (rubrikama iz Matičnih knjiga, molbama, potvrdama, dopisima i pismima) što dodatno potvrđuje iznete podatke.
Čačak - promocija kulturnog nasleđa lokalne sredine:
Kako je knjiga potekla iz Umetničke galerije „Nadežda Petrović“posebno je akcentovan društveni život i razvoj Čačka i naselja koja pripadaju njegovom okrugu u vreme kada u njima žive i rade članovi porodica Petrović i Zorić (Čačak, Karanovac/Kraljevo, Kotraža u Dragačevu). Time se potencira zavičajna istorija, materijalno i intelektualno nasleđe lokalne sredine i slikovito opisuje boravak Nadeždinih predaka u ovom kraju koji je u Čačku stalna tema interesovanja.
Žena Srbije - uzdizanje kroz 19. vek:
Poseban akcenat monografija daje ženi Srbije (zapadnog Balkana) i njenom putu od neobrazovanosti do aktivnog učesnika u društvu. Kraći ili duži izvodi iz biografija izabranih žena plene opisanom intelektualnom snagom, samosvesnošću, odvažnošću i željom za pomakom u prihvatanju žene kao učesnika u društvenom životu.
Istorijski događaji - bogaćenje iskustva i sećanja:
Nadeždini preci su bili savremenici, učesnici i svedoci mnogih ključnih istorijskih događaja poput revolucije 1848, incidenta na Čukur-česmi i bombardovanja Beograda1862, svečanosti predaje ključeva Beograda 1867, atentata na kneza Mihaila 1868, srpsko-turskih ratova 1876-1878, proglašenja Kraljevine Srbije 1882. godine i mnogih drugih.
Život i njegove priče:
Kroz publikaciju se predstavlja niz priča koje obrađuju značajne i zanimljive događaje i iskustva predstavljenih osoba. Njime su obogaćene biografije i opšta slika vremena. Izdvojene teme dodatno doprinose da „ulazak“ čitaoca u 19. vek bude neposredan i slikovit.
Otvori stari album:
Publikacija sadrži veliki broj reprodukcija (slika, fotografija, dokumenata, pisama). Njima je vizuelno obogaćen sadržaj, a deo fotografija je prvi put publikovan, poput fotografije malih Petrovića - Nadežde kao učenice (koja se nalazi i na korici knjige), njenog brata i sestara.
U okviru promocije publikacije planirano je da se do kraja godine realizuje dramski edukativni program „Sa Nadeždom kroz vreme“ koji UG „Nadežda Petrović“ organizuje i razvija od 2015. godine. Neka od čačanskih škola izvešće jedan od postojećih 12 dramskih tekstova koji obrađuju događaje iz društvenog i svakodnevnog života Nadežde i njene porodice. Kroz pozorišnu jednočinku, uz kostim koji prati epohu, oživeće se jedna od porodičnih priča, a zatim razgovarati o sadržaju knjige i temi obrađenoj u nastupu.
U prilogu je pregled nekih od dosadašnjih nastupa.
U susret promociji:
Publikacija je izašla iz štampe krajem 2020. godine. Njena promocija u Čačku planirana je za maj 2021, u okviru obeležavanja 60 godina rada Umetničke galerije „Nadežda Petrović“.
Za sada je knjiga predstavljena u tekstu objavljenom u nedeljniku „Čačanski glas“ i poslata mnogim ustanovama.
Dogovorene su promocije u Biblioteci grada Beograda, Univerzitetskoj biblioteci u Kragujevcu, Biblioteci „Stojan Trumić“ u Titelu, Narodnom muzeju u Kraljevu, Galeriji savremene likovne umetnosti u Nišu i Osnovnoj školi „Dobrila Stambolić“ u Svrljigu.